تغییر نام کوچک
گاهی اوقات با نام‌هایی مواجه می‌شویم که فرد، قصد تغییر آن را بعلت نداشتن معنی درست یا داشتن معنی نامفهوم و یا علاقه‌ای به نامیده شدن با این اسم را ندارد و به دنبال تغییر نام خود هست. بعنوان مثال به اسم “سلطان بانو” در مورد خانم‌ها یا “خنجر‌شاه” در مورد آقایان می‌توان اشاره کرد. کسانی که به اسم کوچکشان اعتراض دارند، می‌توانند بعد از رسیدن به سن قانونی اسم دلخواهشان را انتخاب کنند. البته باید این را مورد توجه قرار دهند که که اسم انتخابی، موجب هتک حرمت مقدسات نشود و جزء القاب و عناوین زننده و مستهجن نباشد. در گام دوم باید درخواست خود را در قالب “فرم درخواست نام کوچک ” به دادگاه محل اقامتش یا بخش صادر کننده سند سجلی ارائه دهد. هزینه انجام این کار مانند هزینه دعاوی غیرمالی است (دعاوی که موضوع دعوا حق مالی نیست مثل دعوای طلاق یا دعوای اثبات شناسنامه) که این هزینه در هر سال مشخصاً تعیین می‌شود.
تغییر نام خانوادگی
گاه در جامعه در ارتباطاتی که با افراد مختلف برقرار می‌کنیم، نام‌های خانوادگی عجیب و نامتعارف می‌شنویم یا ملاحضه می‌کنیم که افراد در گذشته نام‌خانوادگی دیگری داشته‌اند که حتی به نظر خودشان نیز، این نام‌های خانوادگی به دور از ذهن بوده است. هر نوزادی که متولد می‌شود، نام‌خانوادگی پدر خود را به ارث می‌برد و تا زمانی که به سن هیجده سال تمام نرسیده، نمی‌تواند تغییر نام‌خانوادگی خود را بخواهد. زمانی که به سن قانونی در ایران برسد، می‌تواند نام فامیلی جدید برای خود انتخاب کند. زنان نیز می‌توانند از نام خانوادگی شوهرانشان همانطور که در قانون حمایت خانواده نیز اشاره شده است، تا زمانی که باهم زن و شوهر هستند، استفاده کند و در صورتی که این رابطه به جدایی بیانجامد؛ ادامه‌ی استفاده از نام شوهر منوط به کسب اجازه از اوست. تمام این تغییرات مثل نام کوچک و یا نام‌خانوادگی در” هیات حل اختلاف اداره ثبت احوال” مطرح و رسیدگی می‌شود. البته باید متذکر شد که برای انتخاب نام‌خانوادگی حق تقدم با افرادی است که نامشان در دفاتر مخصوص نام‌خانوادگی اداره ثبت درج شده است و کسانی که قصد تغییر نام‌خانوادگی خود را دارند نمی‌توانند دقیقا از همان عنوان استفاده کنند مگر تغییراتی در آن نام‌خانوادگی دهند یا اجازه استفاده از نام‌خانوادگی ثبت شده را از صاحبان اصلی آن نام بگیرند. طبق قانون افرادی که شناسنامه آنان در خارج از کشور صادر شده یا در ایران صادر شده ولی اکنون مقیم خارج از کشور است، دعاوی این افراد در دادگاه عمومی تهران رسیدگی خواهد شد.
