تعریف شخص حقوقی
عبارت شخص حقوقی در مقابل شخص حقیقی قرار دارد. شخص حقیقی در واقع، همان فرد و انسانی است که با زنده به دنیا آمدن دارای شخصیت حقوقی می‌شوند. به این دارا بودن حقوق در قانون اهلیت گفته می‌شود. در مقابل، اشخاص دیگری در جامعه وجود دارند که حقوق این اشخاص نیز در قانون به رسمیت شناخته شده است.
مانند مؤسسات، جمعیت‌ها، شرکت‌ها. البته این‌ها وجود فرضی و اعتباری دارند و از اجتماع دو یا چند شخص حقیقی، پدید می‌آیند.
حقوق و وظایف شخص حقوقی
مهم‌ترین اثر تشکیل شرکت‌ها ایجاد شخصیت حقوقی شرکت است. شخصیت حقوقی ویژگی مشترک کلیه شرکت‌های تجاری است. حتی شرکت‌هایی که به ثبت نرسیده و مطابق قانون تجارت تشکیل نشده‌اند ولی در عمل موجودند نیز شخصیت حقوقی دارند.
در قانون تجارت، شرکت‌ها دارای شخصیت حقوقی هستند و می‌توانند دارای کلیه حقوقی و وظایفی شوند که قانون برای افراد قائل است مگر حقوقی که فقط انسان می‌تواند دارای آن باشد و طبیعتاً برای انسان وجود دارد. مانند حقوق و وظایف پدر و مادر.
البته اهلیت داشتن شرکت دارای محدودیت‌هایی است که ممکن است این محدودیت در اساسنامه شرکت، درج شده باشد یا در زمانی که یک شرکت منحل می‌شود و قبل از تصفیه، اهلیت شرکت منحله، محدود به انجام اموری مثل معامله است. که این معاملات یا اعمالی دیگر برای امر تصفیه ضروری است.
تصمیمات شخص حقوقی به وسیله مقاماتی که در اساسنامه یا قانون صلاحیت دارند برای گرفتن تصمیم، انجام می‌شود. شخصیت حقوقیِ شرکت با تغییر نوع، موضوع، شرکاء و حتی انحلال از بین نمی‌رود و شخصیت حقوقیِ شرکت تا زمان تصفیه دارایی شرکت باقی است.
اقامتگاه شخص حقوقی
تعارضی که در ظاهر قانون تجارت و قانون مدنی در باب اقامتگاه شخص حقوقی وجود دارد، باعث شده است تا حقوقدانان نظرات مختلفی ارائه بدهند. در قانون مدنی تعریف اقامتگاه شخص حقوقی اینطور بیان شده است: اقامتگاه اشخاص حقوقی مرکز عملیات آن‌ها خواهد بود.
در قانون تجارت، تعریف اقامتگاه شخص حقوقی، محلی است که اداره شخص حقوقی در آنجا است. نظر برخی حقوقدانان این است که قانون مدنی چون بعد از قانون تجارت تصویب شده است پس ناسخ قانون تجارت است. برخی دیگر هم معتقدند که قانون مدنی ناظر به اقامتگاه مدنی و قانون تجارت ناظر به اقامتگاه اداری است. نظر دیگری هم وجود دارد که می‌گویند این دو قانون تعارض ظاهری دارند و منظور قانونگذار مدنی از “مرکز عملیات” همان “مرکز اداره” شخص حقوقی است.
البته می‌توان با توجه به نظریات اکثر حقوقدانان، این نکته را برداشت کنیم که قانون تجارت قانون خاصی است و بوسیله‌ی قانون مدنی که عام است نسخ شده است و در مورد اقامتگاه شخص حقوقی، قابل اعمال است. اشخاص حقوقی تابعیت مملکتی را دارند که اقامتگاه آن‌ها در آن مملکت است.
مؤسسات و تشکیلاتی که مقاصد آنان مخالف با انتظامات عمومی یا نامشروع است، نمی‌توان ثبت کرد.
