سواد فضای مجازی ومدیریت بحران کرونایی (قسمت اول)

روزهایی که در آن بسر می‌بریم، شرایط بی‌سابقه‌ای در طول تاریخ بشر است .

تاریخ بشریت بحران‌های عظیمی را پشت سر گذاشته است که اشکال و ماهیت‌های متفاوتی داشته‌اند و در نتیجه شرایط مدیریت آن‌ها به فراخور شکل و ماهیت متفاوت بوده است.

انسان از آغاز آفرینش تاکنون، همواره با انواع آسیب‌ها و بلایا دست به گریبان بوده و از این بابت آسیب‌های جانی و مالی فراوانی به آن وارد شده است. هیچ جایی از این کره خاکی را نمی‌توان نام برد که از بحران‌ها و حوادث گوناگون در امان بوده باشد.

بحران‌ها را می‌توان اینگونه دسته‌بندی نمود:

از نظرماهیت: طبیعی و غیرطبیعی یا انسان ساخت  

از نظر منشا: خارجی و داخلی

از نظر شیوه بروز: ناگهانی و تدریجیبحران‌های ناگهانی: زمین لرزه، زمین لغزش، آتشفشان، سونامی، بهمن، طوفان، سیل و شیوع بیماری‌های واگیردار مانند: اپیدمی آنفولانزا 

از نظر پایداری: گذرا و ادامه دار

طبق این تقسیم بندی بحران ناشی از کرونا ویروس، در دسته بحران‌های ناگهانی جای می‌گیرد.

مدیریت بحران

درخصوص مدیریت بحران دو دیدگاه وجود دارد: دیدگاه سنتی ودیدگاه مدرن

۱- دیدگاه سنتی؛ منتظر وقوع بحران می‌ماند و پس از وقوع بحران به رفع آسیب‌های ناشی از آن می‌پردازد. به این معنی که کار اصلی مدیریت بحران بعد از وقوع حادثه آغاز می‌شود.

۲- دیدگاه مدرن: به جای انتظار کشیدن، خود را از هر جهت برای پیشگیری و برخورد مؤثر با بحران، آماده می‌کند. به عبارتی می‌توان گفت از این منظر،” پیشگیری مقدم بر درمان است” و “علاج واقعه را قبل از وقوع باید کرد”.

در خصوص مباحث مرتبط با سواد رسانه‌ای و سواد فضای مجازی در ایران -آنچه تاکنون شاهد بودیم- بیانگر اینست که دیدگاه سنتی راهکار مدیریتی مورد استفاده در شرایط بحرانی بوده است. که از آن جمله به مواردی چون فیلترینگ و غیره می‌توان اشاره کرد. که راهکارهای ضربتی در شرایط بحرانی جهت مدیریت افکار عمومی ناشی ازعدم سواد رسانه‌ای کاربران است.

واما بحران ناگهانی کرونا ویروس وعدم سواد فضای مجازی کاربران

درشرایطی که بحران کرونا ویروس تبدیل به مساله‌ای جهانی شده و مردم جهان را ناگزیر به قرنطینه خانگی ساخته است، آن هم در عصر فرا ارتباطات، که از طریق فناوری اطلاعات درهای ذهن مخاطب بسوی اطلاعات مخابره شده از سراسر جهان باز است. حتی پشت درهای بسته اهمیت توجه خاص به آموزش سواد فضای مجازی را دوچندان می‌کند. زیرا کاربران چندبرابر گذشته اوقات فراغت خود را صرف استفاده از رسانه‌ها وبالاخص فضای مجازی می‌کنند .

راهکارهای سواد فضای مجازی در مدیریت فردی بحران کرونا توسط کاربران

مدیریت استفاده و حضور در فضای مجازی

ساعت مشخصی را برای حضور در فضای مجازی قرار دهیم و طبق برنامه زمان پ‎بندی از اطلاعات و داده‌های مخابره شده در این فضا استفاده کنیم.

مطالعه هدفمند موضوعات

همانطور که وقتی به کتابفروشی می‌رویم بدنبال قفسه کتاب‌های مرتبط باعلاقه‌مندی و مرتبط با تخصص خودمان می‌رویم؛ در فضای مجازی هم بجای وب‌گردی‌های بدون هدف مطالب را از فیلتر” انتخاب هدفمند بر اساس نیاز” بگذرانیم تا بدین وسیله مطالب مفید وارد ذهن ما شوند.

عدم مشاهده مخاطرات ومطالب استرس زای خبری

چنانچه بواسطه شغلمان مجبور به پیگیری مداوم اخبار مربوط به بیماری در فضای مجازی نیستیم؛ پیگیری مداوم اخبار مرتبط با این شرایط بحرانی نه تنها کمکی به ما نمی‌کند بلکه باعث به مخاطره افتادن سلامت روان افراد جامعه در دراز مدت خواهد شد.