مفهوم دادخواست
دادخواست یکی از برگ‌های قضایی در دادگاه است و در واقع شکوائیه‌ای است که به مراجع قضایی به صورت نوشتاری یا گفتاری عرضه می‌شود. هنگامی که دادخواستی داریم باید آن را در برگ‌های چاپی مخصوص بنام برگه دادخواست بعمل آوریم. دادخواست باید به زبان فارسی به صورت کتبی نوشته شود. در صورت فوریت می‌توان از برگه‌های معمولی نیز استفاده شود. دادخواست را می‌توان از محل فروش اوراق قضایی واقع در کلیه‌ی دادگستری ها و مجتمع های قضایی در سراسر کشور تهیه نمود.
ویژگی های دادخواست
دادخواست به دفتر دادگاه و در نقاطی که چندین شعبه وجود دارد، به دفتر شعبه اول تسلیم می‌شود. مشخصات خواهان (شخصی است که از دادگاه حقی برای خود و به ضرر دیگری می‌خواهد) خوانده یا مدعی علیه ( شخصی است که دعوی علیه او است) و خواسته باید در دادخواست درج شود. برگه دادخواست ممکن است دارای پیوست‌هایی نیز باشد مثل پیوست مثبت سمت وکیل که اگر دادخواست توسط وکیل داده شود. قید نشدن مشخصات خواهان یا ناقص بودن آن باعث رد دادخواست خواهان می‌گردد. مشخصات خواهان شامل: نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن و اقامتگاه و در صورت امکان شغل خواهان است. همینطور مشخصات خوانده نیز باید در دادخواست دقیق نوشته شود. مثل نام، نام خانوادگی و اقامتگاه و همچنین شغل خوانده باید ذکر شود. در صورت قید نشدن مشخصات یا ناقص بودن آن؛ دادگاه طی یک اخطاریه به خواهان فرصت می‌دهد تا نسبت به رفع نقص اقدام نماید. در غیر اینصورت دادخواست خواهان رد خواهد شد.
تعیین خواسته
تعیین خواسته و بهای آن باید در دادخواست مشخص شود مگر تعیین بها ممکن نبوده یا خواسته “مالی” نباشد. خواسته به زبان ساده‌تر یعنی آنچه که مدعی از دادگاه درخواست دارد. خواسته مالی یا غیر مالی است.
جهات یا عنوان دادخواست
جهاتی که به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می‌داند. مقصود باید روشن و واضح باشد.
شرح دادخواست
خواهان باید برای اثبات ادعای خود دلایل و وسایلی را که دارد، در دادخواست ذکر کند. مثل نوشته ها، سند، شهود و غیره. در پایان، خواهان باید دادخواست را امضاء کند و در صورت عجز از امضاء، اثر انگشت بزند.
فرق دادخواست با درخواست
دادخواست با درخواست فرق دارد. در واقع دادخواست، درخواستی است که در فرم ویژه‌ای به دادگاه تقدیم می‌شود. درخواست به معنای عام، شامل هر نوع تقاضا، استدعا و خواهش است که حتی شامل دادخواست نیز می‌شود. اما در مفهوم خاص، اقدامی است که دادگاه را به رسیدگی به معنای خاص و صدور رای مکلف می‌کند. در این نوع درخواست اصولاً رعایت تشریفات و شرایط دادخواست الزامی نبوده و تمامی آثار دادخواست را نیز دارا نمی‌باشد.
درخواست‌هایی وجود دارد که نیاز به تنظیم دادخواست ندارد، از جمله آن‌ها:
۱- درخواست صدور گواهی انحصار وراثت
۲- درخواست مهر و موم ترکه متوفی
۳- درخواست تقسیم ترکه یا ارث
۴- درخواست صدور صلح و سازش
۵- درخواست تعیین قیم
