دلال چه کسی است؟
دلال در مقابل دریافت اجرت واسطه انجام معاملاتی می‌شود یا برای کسی که می‌خواهد معماملاتی نماید، طرف معامله پیدا می‌کند. در واقع این تعریف در قانون تجارت ایران بیان شده است.
قاعده این است که دلال ضامن اجرای معاملاتی نیست که توسط او انجام می‌گیرد، مگر در مواردی استثنایی که بشرح زیر است:
۱- اگر طرفین معامله یا یکی از آن‌ها به اعتبار تعهد شخص دلال معامله کرده باشد.
۲- دلال در معامله سهیم باشد.
۳- دلال ضامن یکی از طرفین شده باشد.
۴- هرگاه شرط ضمان دلال در اجرای معامله شود.
در توضیح مورد آخر می‌توان گفت، منظور این است که در معامله‌ای که توسط دلال صورت می‌گیرد شرط شود که در هر حال دلال ضامن است.
اجرت دلال
در دلالی میزان اجرت بستگی به توافق طرفین دارد ولی این میزان هم نمی‌تواند از تعرفه قانونی تجاوز نماید. دلال زمانی مستحق اجرت دلالی است که به وظیفه خود عمل کرده و معامله بین طرفین به وساطت او تمام شده باشد. منظور از قید ” تمام شده باشد” این است که معامله منعقد شده و اثر حقوقی داشته باشد نه اینکه اجرا شده باشد. البته در معاملاتی که شرط تعلیقی باشد، دلال پس از حصول شرط مستحق اجرت (دستمزد) خواهد بود.
آیا دلال تاجر است؟
دلال در قانون ایران تاجر محسوب می‌شود و کلیه معاملات او تابع مقررات حقوق تجارت است. حتی اگر معامله‌ای که واسطه‌ی آن می‌شود تجاری نباشد. در معاملات غیر منقول، این نوع معاملات طبق قانون تجارت، به هیچ وجه تجارتی محسوب نمی‌شود. اما دلالی این اموال عمل تجاری محسوب و دلال نیز تاجر شناخته می‌شود. دلال می‌تواند در رشته‌های مختلف دلالی کند.
وظایف دلال
دلال مسئول حفظ و نگهداری کلیه اشیاء و اسنادی است که ضمن معامله به او تسلیم می‌شود. مگر ثابت کند که تلف شدن اشیاء یا اسناد، به او مستند نیست. دلال در مورد ارزش یا جنس کالای مورد معامله مسئول است. البته ممکن است در قرارداد بین طرفین خلاف آن مقرر شود. دلال نمی‌تواند برخلاف تعهد خود در برابر شخصی که به او ماموریت داده است، به نفع طرف دیگر معامله اقدام کند یا از وی وجهی دریافت کند.
نکات تکمیلی دلالی
دلال در قانون تجارت، امین است یعنی وقتی مسئول است که تعدی و تفریط نموده باشد. اگر قرار بود دلال را ضامن بدانیم یا در اصطلاح حقوقی ید او را ضمانی بدانیم، در هر حال دلال مسئول بود و اثبات قوه قاهره نیز در مسئولیت او تاثیری نداشت و حال آنکه در صورتی که دلال اثبات کند ضایع شدن اشیاء یا اسناد مربوط به شخص او نبوده است، مسئول نیست.
