یکی از انواع شاخه‌های گردشگری، که حداقل در متون توسعه گردشگری ایران بدان کم‌تر پرداخته شده‌است، گردشگری بازرگانی ( توریسم تجاری ) یا Business Tourism است. به طور خلاصه، گردشگری بازرگانی شامل سفر‌های تجاری است که با منظور، رایزنی و مذاکرات، کسب تجربه و انتقال فناوری انجام می‌شود.
مبدا یا مقصد؟
در برنامه‌ریزی توسعه گردشگری بازرگانی، موضوعی که حائز اهمیت است، تبدیل منطقه تحت مدیریت خود به مقصد و اجتناب از تبدیل شدن آن به مرکز فرستنده گردشگران است. سفر‌های بازرگانی عموما با اهداف: تشکیل گرد‌همایی، کنفرانس، نمایشگاه، شورا، برنامه‌های مذهبی، تبلیغاتی و تخصصی انجام می‌شوند. در نتیجه در توسعه این شاخه از صنعت گردشگری، ارتقای زیرساخت‌های مرتبط با موارد فوق دارای اهمیت بیش‌تری است.
مزیت‌ها
تبدیل یک منطقه به مرکز توریسم بازرگانی، نیازمند حل تعدادی از مسائل و تقویت برخی از زیر‌ساخت‌ها است. هنگامی که منطقه‌ای در زمره مقاصد گردشگری بازرگانی قرار می‌گیرد، اولین شاخص کلانی که در اقتصاد آن منطقه ارتقا می‌یابد، شاخص اشتغال است. با بهبود وضعیت اشتغال در یک منطقه، میزان فقر، وندالیسم اجتماعی و بزهکاری به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
چند‌منظوره بودن کارکرد صنعت گردشگری، مهم‌ترین نقطه قوت آن است. با افزایش تعداد گردشگر بازرگان در یک منطقه، نه فقط بنگاه‌های اقتصادی و کسب‌کار موجود در آن منطقه، بلکه آژانس‌های مسافرتی و جهانگردی، ایرلاین‌ها، و هتل‌ها از حالت فرستنده خارج شده، و تبدیل به مرکز جذب گردشگر می‌شوند.
صنعت چرم تبریز
طبق گزارش کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی، ۶۰ درصد تولیدات چرمی کشور در سه سال اخیر، متعلق به کارخانجات و کارگاه‌های صنعتی شهر تبریز است. محصولات چرمی شهر تبریز به خاطر ۱۰ ویژگی مهم خود، نام‌آور کیفیت و ظرافت در کشور هستند.
ویژگی‌هایی همچون: بوی چرم، انعطاف‌پذیری، خاصیت تنفس‌پذیری، فصلی نبودن، مقاومت در برابر ضربه، مقاومت در برابر حرارت، مقاومت در برابر سایش و کشش، و در نهایت سازگاری با محیط زیست. با توجه به موارد فوق، صنعت چرم تبریز از پتانسیل بالایی برای تبدیل منطقه به مرکز توریسم بازرگانی برخوردار است.
راهبرد‌ها
مقاله ای با عنوان: Businnes toruism as innovative product for destinations ( توریسم تجاری، محصولی فناورانه برای مقاصد ) در سال ۲۰۱۴ از وبسایت معتبر Researchgate منتشر شد. طبق نتایج تحقیقات این مقاله: نخستین و مهم‌ترین اقدامی که برای احیای اقتصاد محلی باید انجام داد، در اولویت قرار دادن زیرساخت‌های توسعه توریسم، از سوی اتحادیه‌ها و سازمان‌های مرتبط است.
عموما طراحی راهبرد‌های توسعه توریسم نه برای تشویق و گسترش گشت‌وگذار، بلکه برای اهداف کلان‌تری همچون بهبود پشتوانه اقتصاد محلی انجام می‌گیرد. طراحی راهبرد و برنامه جامعی که باعث شود گروه‌ها و نهاد‌های حاضر در صحنه تشویق به تقویت زیر‌ساخت‌ها شوند، بسیار حائز اهمیت است. اتحادیه کفاشان، اتاق بازرگانی و کمیسیون صنعت و معدن، NGOهای فعال در حوزه اقتصاد، موسسات گردشگری و جهانگردی، دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی موثر‌ترین نهاد‌ها و سازمان‌ها در فرآیند توسعه توریسم تجاری هستند.
درس‌هایی از یوزف شومپیتر
یوزف شومپیتر، اقتصاد‌دان بزرگ اتریشی در کتاب: An introduction to Economics – innovation ( مقدمه‌ای بر اقتصاد، با بررسی نوآوری ) مطالب بسیار مهمی را در مورد نقش تجاری‌سازی یک مقصد در صنعت گردشگری نگاشته است. از نظر شومپیتر: ریشه تحول اقتصاد منطقه‌ای، در مفهوم “ Innovation “ نهفته است که با توسعه توریسم تجاری محقق می‌شود.
تبلیغات خلاقانه، جایگزین شدن کیفیت بالا بجای تولید انبوه ( توسعه بر خلاف رشد مفهومی کمی-کیفی است ) حمایت از صنایع محلی، همکاری نهاد‌های غیردولتی و سازمان‌های سیاست‌گذار، فرآیند توسعه توریسم تجاری را تسهیل می‌کند. در بخش دیگری از این کتاب، شومپیتر تعدیل قیمتها را مورد بررسی قرار داده‌است و معتقد است: احیای صنایع داخلی و آماده‌سازی آنان برای صادرات، عملکرد بسیار بهتری نسبت به مکانیسم دست نامرئی بازار، در بحث تعدیل قیمتها را دارد.
