۱- به پژوهش کمّی (Quantitative Research) “اثبات‌گر” (positivism) و به پژوهش کیفی، پژوهش “مابعد اثبات‌گرا” (post positivism) نیز گفته می‌شود.
پژوهش کمّی یا اثبات‌گرا، ریشه در این فرض دارد، که جلوه‌های محیط اجتماعی، واقعیتی مستقل را تشکیل می‌دهند و طی زمان و موقعیت‌ها، نسبتاً ثابت‌اند.
۲- اعداد و ارقام به‌دست‌آمده از دادههای کمی، نکات کلی تحقیق را نشان می‌دهد.
اما در مقابل دادههای کیفی جزئیاتی دقیق برای درک عمیق مفاهیم کلی تحقیق را در اختیار شما قرار می‌دهد. برای آنکه بتوانید بهترین نتیجه را از تحقیقات کمی و کیفی در نظرسنجی خود به دست آورید، ابتدا می‌بایست تفاوت موجود میان آن‌ها را بدانید.
۳- تحقیق کمی برای جمع‌آوری دادههای واقعی و درست طراحی‌شده است.
دادههای کمی از نوع ساختاریافته و آماری هستند و برای به دست آوردن یک نتیجه‌ی کلی از تحقیق، مورداستفاده قرار می‌گیرند. در مقابل، تحقیق کیفی به جمع‌آوری اطلاعاتی می‌پردازد که بیشتر برای توصیف یک موضوع به آن‌ها نیاز است. نظرسنجی کیفی به میزان کمتری ساختاریافته بوده و بیشتر به دنبال بررسی عمیق موضوعات در دسترس برای به دست آوردن اطلاعاتی در مورد نگرش، طرز تفکر و انگیزه‌ی افراد است. بااین‌حال اگرچه این نوع نظرسنجی یک درک عمیق از پرسش‌های تحقیق ایجاد می‌کند، اما به همان نسبت تحلیل نتایج را نیز دشوارتر خواهد کرد.
۴- پژوهش‌گران کیفی بر نوعی تفسیر کل‌نگر تأکید می‌کنند.
آنان واقعیت‌ها و ارزش‌ها را به‌صورت غیرقابل‌تفکیک و آمیخته با یکدیگر در نظر می‌گیرند. از طرف دیگر پژوهش‌گران کمّی به‌جای توجه بر تفسیرهای کل‌نگر، بر عوامل و متغیرهای فردی تأکیددارند. پژوهش‌گر کمّی بر این باور است که واقعیت را می‌توان به مؤلفه‌هایش تقسیم کرد و با نگاه به این اجزاء، شناختی از کل به دست آورد؛ ولی پژوهش‌گر کیفی بر اساس این باور، که واقعیت، کلیّتی است غیرقابل تقسیم، به بررسی کلّ فرآیند می‌پردازد.
۵- داده‌ی کمی یک تصویر کلی از نتایج نظرسنجی برای شما ترسیم می‌کند.
داده‌ی کیفی نیز به بیان جزئیات و نیز افکار و نظرات مردم در نتایج نظرسنجی می‌پردازد. اکنون باید بدانید که چگونه از هر روش در یک پروژه‌ی تحقیقاتی استفاده می‌شود.
البته پژوهش‌های کیفی و کمّی می‌توانند از طریق کشف(توسط پژوهش‌های کیفی) و تأیید (توسط پژوهش‌های کمی) همدیگر را کامل کنند؛ فلذا باوجود همه تفاوت‌ها، بسیاری از پژوهش‌گران، اکنون ترکیبی از رویکردهای کمّی و کیفی را برای فهم کامل پدیده موردبررسی خود، به کار می‌برند که به آن تحقیق آمیخته یا ترکیبی گفته می‌شود.
چگونه تحقیقات کمی و کیفی را با یکدیگر سازگار کنیم؟
روش‌های تحقیق ذکرشده، نه‌تنها با یکدیگر هیچ‌گونه تداخلی نداشته بلکه اگر هم‌زمان با یکدیگر انجام شوند نتایج بهتری خواهند داشت. در دنیای کلان داده‌ها مجموعه‌ای ارزشمند از آمار و ارقام وجود دارند که می‌توانند پایه‌ی محکمی برای تصمیم‌گیری‌های شما باشند. اما این آمار و ارقام به‌تنهایی کافی نبوده و مادامی‌که با اطلاعات واقعی به‌دست‌آمده از مردم همراه نباشند، بی‌معنا هستند.
تحقیقات کیفی اغلب در زمان‌هایی که به دنبال یافتن فرصت‌ها و مشکلات جدید برای انجام بهتر تحقیقات بعدی هستید، به‌عنوان نقطه‌ی شروع کار تحقیقاتی شما در نظر گرفته می‌شوند. دادههای کمی نیز یک معیار سنجش برای تاًیید و درک بهتر فرصت‌ها و مشکلات کشف‌شده ارائه می‌دهند.پس هرگاه پاسخ به سؤالات پژوهش احتیاج به استفاده هم‌زمان از تحقیقات کمی یا کیفی داشت ما می‌توانیم برای مثال متغیرهای پژوهش خود را از طریق ابزارهای تحقیق کیفی مانند مصاحبه استخراج‌کنیم و از طریق پرسشنامه و نرم‌افزارهای مربوطه تحقیق کمی آن‌ها را مورد آزمون‌های مختلف قرار دهیم.
نویسنده: محمدرضا خدادادیان – مدرس وقف علمی سازمان بین المللی دانشگاهیان
