دیوار گرگان
مار سرخ، دیوار سرخ و دیوار بزرگ اسکندر همه نامهایی است که بر این دیوار نهاده‌اند. این دیوار تاریخی پس از دیوار چین در قاره آسیا، بزرگترین دیوار دفاعی جهان است. این دیوار در دنیا پس از دیوار چین و دیوار سمیز بزرگترین دیوار بوده که طبق شواهد از این دو دیوار پیشرفته‌تر و قدیمی‌تر است. پیشرفته بودن آن به سبب مصالح بکار رفته در آن است که اکثرا از خشت آجر سرخ است. دلیل این نام‌گزاری‌ها هم همین سرخ رنگ بودن آجر نهفته در دیوار است.
محل این دیوار
این دیوار که از ناحیه گمشان در کنار دریای خزر آغاز شده است تا شمال شرق کلاله و کوه‌های گلیداغ ادامه دارد. اما انتهای آن به درستی مشخص نیست و بسیاری از نواحی آن از بین رفته است. تصویر این دیوار اولین بار توسط باستان شناسی آمریکایی به نام اریک اشمیت ثبت شد. وی در سال‌های ۱۳۱۵-۱۳۱۶ زمانی که از نقاط مختلف باستانی ایران به صورت هوایی عکاسی می‌کرد دیوار قرمز رنگی را دید که از دریای خزر به طرف کوه‌های گلیداغ امتداد داشت. وی از این دیوار عکسی گرفت که همان عکس سندی شد برای باستان‌شناسان ایرانی و خارجی برای این دیوار. در حال حاضر بسیاری از نواحی این دیوار از بین رفته و بخش‌های بسیاری از آن نیز مدفون زیر خاک است.
زمان و دلیل ساخت دیوار
روایات متعددی در مورد رمان و سازندگان این دیوار وجود دارد. اما بیشتر تاریخ‌نگاران بر این باورند که این دیوار در زمان انوشبروان ساسانی و هم زمان با دیوار چین و با یک هدف بنا شده‌اند.
هر دو دیوار با هدف مقابله با گروهی از مهاجمان به نام هپتال‌های سفید که از شمال وارد می‌شدند ساخته شده اند. محققین با نمونه برداری از ذغال‌ها و خاکستر‌های موجود در کوره‌های آجر پزی کشف شده در اطراف این دیوار قدمت آن را به قرن پنجم تا ششم نسبت داده‌اند.
اندازه دیوار
در مورد طول این دیوار روایات و شواهد متعددی وجود دارد. طول این دیوار را از ۵ فرسنگ تا ۱۸۰ فرسنگ تخمین زده‌اند. این تخمینی بودن اندازه این دیوار به دلیل بریده بریده بودن این دیوار است که در محل‌هایی دچار فرسایش و نابودی شده است. ارتفاع این دیوار از ۶ تا ۱۰ متر تخمین زده شده است که طول ۶ متر آن حتمی است اما برای اثبات طول بیشتر نیاز به بررسی‌های بیشتری است.
اهمیت این دیوار
این دیوار طولانی‌ترین اثر تاریخی ایران است که ۹۰ سال ساخت آن به طول انجامیده است. این دیوار از بسیاری از بخش‌های دیوار چین تا هزار سال قدیمی‌تر است و بزرگترین دیوار آجری دنیا است. این دیوار بزرگ با طول تقریبی ۲۰۰ کیلومتر در روز ۲۹ تیرماه سال ۱۳۷۸ به ثبت رسید اما برای ثبت آن در یونسکو موانع بسیاری وجود دارد که مهم‌ترین آن نامشخص بودن طول آن است.