تحقیق و پژوهش به چه معناست؟
تحقیق و پژوهش در لغت به معنای تفحص و تجسس است. در لغت‌نامه پژوهش به معنای عمل پژوهیدن (تحقیق کردن، جستجو کردن) است. به گفته آریان پور پژوهش عبارت است از کشف و دریافت آنچه بر دیگران مجهول است و نیز گشودن و گستردن و روشن‌تر ساختن آنچه به‌اجمال بر دیگران معلوم است.
تحقیق(مطالعات پژوهشی) بر چند نوع است؟
روش‌های پژوهش در علوم رفتاری را معمولاً با توجه به دو ملاک هدف و ماهیت تقسیم‌بندی می‌کنند (حافظ نیا،۱۳۸۲) .مطالعات پژوهشی را می‌توان بر اساس هدف به پژوهش‌های بنیادی و کاربردی تقسیم می‌شوند. البته “زهره سرمد “معتقد است پژوهش‌ها بر اساس هدف به سه دسته تقسیم می‌شوند: تحقیق بنیادی، تحقیق کاربردی و تحقیق و توسعه است با عنایت به توضیحات زیر می‌توان گفت تحقیق توسعه‌ای خود یک نوع تحقیق کاربردی -توسعه‌ای است.
– تحقیق بنیادی
پژوهشی است که به کشف ماهیت اشیاء پدیده‌ها و روابط بین متغیرها، اصول، قوانین و ساخت یا آزمایش تئوری‌ها و نظریه‌ها می‌پردازد و به توسعه مرزهای دانش رشته علمی کمک می‌نماید. هدف اساسی این نوع پژوهش تبیین روابط بین پدیده‌ها، آزمون نظریه‌ها و افزودن به دانش موجود در یک زمینه خاص است. برای مثال “بررسی رابطه اعتماد و تعهد در روابط صنعتی” یک نمونه تحقیق بنیادی است. سطح گفتمان کلی و انتزاعی در حوزه یک علم است. تحقیق بنیادی می‌تواند نظری یا تجربی باشد.تحقیق بنیادی نظری از روش‌های استدلال عقلانی و قیاسی استفاده می‌کند و بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای انجام می‌شود. تحقیق بنیادی تجربی از روش‌های استدلال استقرائی استفاده می‌کند و بر پایه روش‌های میدانی انجام می‌شود.
– تحقیق کاربردی
پژوهشی است که با استفاده از نتایج تحقیقات بنیادی به‌منظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، روش‌ها، ابزارها، وسایل، تولیدات، ساختارها و الگوهای مورداستفاده جوامع انسانی انجام می‌شود. هدف تحقیق کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. در اینجا نیز سطح گفتمان انتزاعی و کلی، اما در یک زمینه خاص است. برای مثال “بررسی میزان اعتماد مشتریان به سازمان فرضی” یک نوع تحقیق کاربردی است.
و از منظر گردآوری داده‌ها آن‌ها را می‌توان ۲ گروه توصیفی و آزمایشی تقسیم‌بندی کرد دسته‌بندی روش‌های تحقیق بر اساس نحوه گردآوری داده‌ها، سرمد معتقد است پژوهش‌ها بر اساس نحوه گردآوری داده‌ها به دودسته تقسیم می‌شوند: تحقیق توصیفی و تحقیق آزمایشی
– تحقیق و پژوهش توصیفی یا غیرآزمایشی شامل ۵ دسته است: پیمایشی، همبستگی، پس رویدادی، اقدام پژوهی، بررسی موردی
– تحقیق آزمایشی به دودسته تقسیم می‌شود: تحقیق تمام آزمایشی و تحقیق نیمه آزمایشی
و درنهایت ازلحاظ قطعیت داده‌ها پژوهش را می‌توان به دو قسمت کیفی و کمی می‌توان بخش‌بندی نمود.
محقق می‌بایست با توجه به چه معیارهای روش تحقیق خود را مشخص کند؟
- پارادایم‌ها: رهیافت‌ها یا دیدگاه‌هایی که مفروضات هستی شناختی و روش‌شناختی متفاوتی دارند.
- روش‌ها: که شامل فنون گردآوری و تحلیل داده‌ها می‌شوند.
- پژوهش: که یکی از دو روش کیفی یا کمی در آن بکار می‌رود.
- داده‌ها: که توسط یکی از این دو روش تحقیق تولید می‌شود.
نویسنده: محمدرضا خدادادیان – مدرس وفف علمی سازمان بین المللی دانشگاهیان
بسيار عالئ وجامع بود سپاس