گرایش مهندسی داروسازی (مجموعه بیوتکنولوژی و داروسازی)

مهندسی داروسازی در ایران، از مقطع کارشناسی ارشد و تنها در دانشگاه تهران پذیرش داشته و در مقطع دکتری تخصصی فعلا در ایران پذیرشی وجود ندارد ولی در مقطع دکتری تخصصی دارای رشته های امتحانی مجاز به انتخاب رشته که بر اساس مقررات حق شرکت در آن برای این رشته وجود دارد شامل داروسازی هسته ایی، بیوتکنولوژی دارویی، نانو فناوری دارویی و زیست مواد دارویی برای کد رشته های وزارت بهداشت (دارای شرایط) و برای کد رشته های وزارت علوم (بدون شرایط خاص) در دفترچه مربوط قابل مشاهده است. در این مقاله به دلیل عدم شناخت دوستان از این رشته لازم دونستم توضیحاتی را خدمتتان عرض کنم.

گرایش مهندسی داروسازی، با هدف به کار گیری علوم و فنون جدید مهندسی در طراحی دستگاه ها, خطوط فرآیند و تولید مواد دارویی برنامه ریزی ایجاد گردیده است. این گرایش جنبه های تئوری و عملی طراحی را که شامل طراحی واحدهای فرآیند، طراحی خطوط مختلف آماده سازی، فرآوری، کنترل و بسته بندی مواد دارویی و همچنین طراحی کارخانجات تولیدی صنایع داروسازی می باشد را مورد توجه قرار می دهد.

این دوره آموزشی-پژوهشی با اهداف زیر تشکیل می گردد: آموزش به منظور توسعه، راهبری، بهره برداری و طراحی فرآیند های صنعت داروسازی و صنایع جانبی آن برای تولید مواد دارویی (Bulk Drugs)، الگوهای استفاده از مواد موثره در تولید دارو (Dosage forms) تولید مواد شیمیایی خیلی خالص دارویی (Fine chemicals) و فرآیندهای بیوتکنولوژیکی کاربردی در صنایع داروسازی می باشد.

 صنعت داروسازی کشور، به عنوان یکی از صنایع بزرگ و حیاتی، در مقایسه با دیگر صنایعی که محصولات پیچیده ای تولید می نمایند در حال حاضر از شالوده مهندسی ضعیف تری برخوردار است که این وضعیت درخیلی از کشورهای جهان، حتی در کشورهای پیشرفته نیز مشاهده می گردد. این وضعیت ساده و سنتی به خاطر وجود ارزش افزوده بالا در تولیدات این صنعت دیگر قابل قبول نبوده بلکه وجود پارامترهایی نظیر ایمنی، کیفیت بالا، خلوص، هزینه های بالای راهبری و محافظت های زیست محیطی، لزوم توجه علمی به صنعت و عنایت مضاعف به تحقیقات را بطور آشکار طلب می نماید.

امروزه صنایع داروسازی به دلیل نیاز روز افزون و بی سابقه جامعه به محصولات دارویی، فشار فوق العاده زیادی را در مجموعه خود احساس می کنند. از طرفی دیگر اعمال استانداردهای جدید و سخت توسط دولت ها، باعث شده است که تکنولوژی های موجود جوابگوی آن استانداردها و نیازها نباشد و این در حالیست که صنعت تولید مواد شیمیایی خیلی خالص دارویی و الگوهای استفاده از مواد موثره در تولید مواد اولیه دارویی و دارو از نبودن یک پایه مهندسی قوی رنج می برند. در حقیقت مقررات جدید در صنعت داروسازی طوری وضع شده اند که فرآیندهای ساخت در ثبت داروهای جدید تضمینی نبوده و نیاز به بازبینی و اصلاح پیوسته روش ساخت دارند، لذا جهت تحقق این امر گزینه دیگری غیر از تربیت نیروهای متخصص و ماهر در این زمینه وجود ندارد.

در سالهای اخیر این علوم آنچنان توسعه یافته اند که ابزارهای قوی علمی بوجود آمده از ماحصل پیشرفت های وسیع علمی این امکان را به بشریت داده است که دانش به دست آمده در یک زمینه از علوم طبیعی به راحتی در زمینه های دیگر قابل استفاده باشد. چنین انگیزه ای در مهندسی شیمی باعث گسترش اندیشه ها و زمینه های کاملاً نو و جدیدی گردیده است که از جمله آنها می توان به مهندسی داروسازی که در ارتباط تنگاتنگ با علوم زیستی است اشاره نمود.

یک برنامه جامع داروسازی می تواند شکوفایی بخش های قدیمی صنعت داروسازی در تولید انبوه و الگوهای مصرف مواد موثره دارویی را به ارمغان آورد. با گشایش این رشته تحصیلی در دانشگاه، در کوتاه مدت، بنیه علمی صنعت داروسازی تقویت شده و فارغ التحصیلان قادر خواهند بود نیازهای تحقیقاتی این صنعت را در بخش مهندسی شناسایی و راهکارهای مناسب عرضه نمایند. از نقطه نظر آموزشی این امیدواری وجود دارد که دانشجویان با استعداد جذب این دوره شده تا با فراگیری روش های علمی و عملی به یاری صنعت بشتابند.

دروس ، ضرایب امتحانی، مجموعه و زیر مجموعه ها

 چارت دروس مهندسی داروسازی

این گرایش همانند سایر گرایش ها ۳۲ واحد دارد که از این ۳۲ واحد، ۲ واحد مربوط به سمینار و ۶ واحد مربوط به پایان نامه است. ۲۴ واحد باقی مانده شامل دروس زیر است که می توان به طور انتخابی مطابق با چارت پیشنهادی دانشگاه انتخاب کرد.

دروس اجباری: سینتيك و طراحي راكتورهای پيشرفته، طراحي فرآيندهاي صنايع دارويي، رياضيات مهندسي پيشرفته، پديده هاي انتقال در صنايع داروسازي، و تكنولوژي پودر.

دروس اختیاری: اصول استخراج و خالص سازي مواد موثر دارويي، استریلیزاسیون، مدل سازی و شیبه سازی در صنایع داروسازی، آزمایشگاه تکمیلی فرایند های داروسازی، کنترل فرایند و اتوماسیون در صنایع دارویی، طراحي آزمايش ها و آمار كاربردي، بزرگنمايي دستگاه ها، فرايند اختلاط، سيستم هاي نوين داروسازي. فراوری شیمیایی داروها و مواد خالص دارویی، فراوری دارویی الگوی دزهای دارویی، سیستم های کنترل انتقال دارو

 دروس جبرانی (اجباری): فارماسیوتیکس

با توجه به اینکه امکان تدریس و انتخاب همه ی دروس اختیاری در دانشگاه برحسب نیاز واحد نمی باشد لذا حتما حتما و حتما باید جهت آموختن برخی از موارد ذکر شده در مراکز، سازمان ها، موسسات و مجتمع های خارج از دانشگاه اقدام به فراگیری آن ها نمایید. ولی دیگه مثل من گند نزنید به معدلتون.

دکتری مهندسی داروسازی

از نظر ادامه تحصیل در مقطع دکتری تخصصی داخل کشور نیز فعلاً پذیرش ندارد. اما به دلیل جایگاه بالای این رشته در سایر نقاط جهان از نظر شرایط اپلای (ادامه تحصیل در خارج از کشور) جایگاه خیلی خوبی دارد.

ظرفیت پذیرش مهندسی داروسازی

گرایش داروسازی در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی شیمی پذیرش بسیار محدودی دارد. در حال حاضر تنها دانشگاه دارای گرایش داروسازی در مقطع ارشد دانشگاه تهران است که مجموع پذیرش های روزانه و شبانه و روزانه شهریه پرداز (پردیس البرز)  آن کمتر از ۱۰ نفر است.

 دانشگاه تهران

دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه تهران